Module 1: Democratie onder druk?
Ons land is terechtgekomen in een ‘perfecte storm’: globalisering en individualisering hebben geleid tot sterk uiteenlopende visies op identiteit. Wie zijn ‘wij’ nog, vragen veel mensen zich af. Maar deze zoektocht leidt slechts tot méér polarisatie. Zo wil de een nationale symbolen en tradities beschermen, terwijl de ander die juist in twijfel trekt. Het resultaat: opkomend extreemrechts, ‘cancel culture’, en een schijnbaar verdwijnend midden.
Staat de democratie onder druk? Het ene na het andere onderzoek laat zien dat het vertrouwen in de overheid en vooral in politici afneemt. Er is sprake van steeds meer polarisatie in de samenleving en in de politiek. De steeds meer tegengestelde meningen lijken niet te leiden tot meer en beter debat, maar vooral tot verlamming en een steeds onveiliger werkomgeving voor politici en ambtenaren.
De oplossing die vanuit het ministerie van BZK wordt gestimuleerd is het versterken van participatieve democratie. Gemeenten werken allemaal aan een participatieverordening en er wordt al veel geëxperimenteerd met burgerberaden/G1000 en het uitdaagrecht. Maar – waar moet je als adviseur nu op letten in dit spanningsveld tussen politiek, bestuur en inwoners? En gaat dit de oplossing brengen voor onze gespannen democratie?
Hoe onderscheid je nu democratische vernieuwing van participatie en inspraak? Wie weegt waar en wanneer welke belangen af? Hoe algemeen of concreet moet je worden om goede uitkomsten te krijgen?
Module 2: Veiligheidsissues en -dilemma's voor de overheid in een digitale samenleving
In een wereld waarin de fysieke en online wereld elkaar beïnvloeden en steeds meer verweven raken, is het zoeken voor overheden. Hoever kun je gaan in het online volgen van personen en groepen om op de hoogte te zijn of ordeverstoringen te voorkomen? Hoe ga je om met de toegenomen online reacties van inwoners (vaak eenrichtingsverkeer en eenzijdig)? En als je door monitoring of slimme algoritmes en systemen de ruimte beter kan inrichten, of responsiever kan handelen – hoe zorg je dan dat je de privacy bewaakt en mogelijke systeemdiscriminatie voorkomt? In zijn onderzoek naar Bestuur en Digitalisering richt Dr. Willem Bantema zich nadrukkelijk op deze vragen.
Wil je strategisch kunnen reageren op de uitdagingen waar je mee geconfronteerd wordt, dan moet je weten wat de kansen en dilemma’s zijn waar je in de verbinding van de online en fysieke wereld mee te maken krijgt. In deze bijeenkomst gaat Bantema een aantal dilemma’s met je verkennen.
Module 3: De regio in de wereld
De afgelopen periode is de blik steeds sterker gericht geraakt op de regio. De regionale opgave, kwaliteit van leven in de regio, regionale eigenheid staan hoog op de agenda. Tegelijkertijd maakt de regio deel uit van het grotere geheel op verschillende schaalniveaus: het nationale niveau, het Europese niveau en het internationale niveau. En in een meer verknoopte wereld is de afstand tussen het lokale en het mondiale soms veel kleiner dan we lang gedacht hebben.
Het lokale en regionale bestuur verhoudt zich tot die schaalniveau’s door middel van kansen en afhankelijkheden. Belangenbehartiging, ideeën en realisatiepotentieel stuwen we op naar die schaalniveaus (uploading), en middelen en wet- en regelgeving komen onze kant op (downloading). In deze bijeenkomst gaan we in op het interbestuurlijke samenspel, representatie, kansen en uitdagingen voor spelers op het lokale en regionale niveau op de het nationale, Europese en internationale niveau. Aan de hand van de theoretische benadering van mult-level governance en vele praktijkvoorbeelden gaan we aan de slag met vraagstukken over hoe je als strategisch adviseur ook die bovenregionale dimensie slim en effectief kunt inzetten in je werk.
Module 4: Gegevensdeling & privacy
Overheden werken steeds vaker samen met elkaar, met semi-overheden en private partijen. Steeds vaker kom je als strategisch adviseur in aanraking met een van de logische gevolgen van samenwerking, namelijk het delen van gegevens.
Het onderwerp privacy speelt daarbij een steeds belangrijkere rol bij verschillende aspecten in ons werk. Uit onderzoek naar de uitvoering van de AVG/Uitvoeringswet AVG door overheden en het toezicht en de handhaving daarvan blijkt dat het een weerbarstig onderwerp is dat velen moeilijk te hanteren vinden. Toch is privacy een grondrecht, dat ook internationaal en Europees is vastgelegd als basisprincipe in een rechtsstaat. Wat betekent dat? Welke principes liggen daaraan ten grondslag en welke inrichting voor organisaties brengt dat met zich mee? In dit college kijken we onder andere naar de resultaten en (interessante) bevindingen van recent onderzoek naar de naleving van de AVG door overheden. Ook kijken we naar onderzoek over gegevensdeling tussen sectoren (zorg/veiligheid/onderwijs/justitie en politie). In een door overheden, politie en justitie te hanteren handleiding zijn de principes hanteerbaar gemaakt. Deze handleiding wordt besproken. In deze module worden de theorie (de principes) en de praktijk (zorg voor veiligheid, bescherming van jongeren etc.) naast elkaar uitgediept.
Module 5: Gebiedsgericht werken in een netwerk
De ontzuiling is ten koste gegaan van ons houvast.
Bij wie horen we, waar maken we deel van uit? Wat bindt ons?
We zijn op zoek naar samenhang. Gebiedsgericht werken is een middel om samen met partijen die actief zijn in het gebied meer samenhang te brengen
Op dit moment lijkt gebiedsgericht werken de oplossing. Maar wat is dat, hoe pak je dit aan en wat zijn de risico’s?
Het nationaal programma Leefbaarheid en Veiligheid heeft 20 focusgebieden in Nederland waar de leefbaarheid en veiligheid achteruitgaat door een stapeling van problemen. Leeuwarden-Oost is één van deze focusgebieden. Leeuwarden-Oost is een gebiedsgerichte aanpak met ruim 50 partners die voor een periode van 20 jaar samen de armoede willen doorbreken van voor de nieuwe generatie. Daarin ontstaat, na de periode van de verzuiling, op gebiedsniveau weer een nieuw weefsel dat mensgericht samenwerkt over de domeinen en politieke cyclus heen. Dat vraagt goede focus, continue leren en werken vanuit uitgangspunten met een gezamenlijke visie. Wat vraagt dit aan strategische keuzes in de uitvoering vanuit continuïteit voor de langere termijn? En hoe winnen we het vertrouwen weer terug van de bewoners met resultaten op korte termijn? De lessen tot nu toe van 10 jaar in Rotterdam tot een jaar in Leeuwarden-Oost delen we met jullie. Ook vragen we jullie om strategisch advies op dillema’s die we tegenkomen.